ბლოგები

იესოს ცხოვრებაში მოხდა ორი სკანდალური ფაქტი, რომლებმაც დიდი დაღი დაასვა ქრისტიანთა პირველ თაობებს. პირველი დაკავშირებულია იესოს სიკვდილით დასჯის მეთოდთან და მეორე - იუდას გაცემასთან. სხვათა შორის, ეს ორი სკანდალი იესოს ისტორიულობის ფაქტს ადასტურებს - აბსურდია, ახალი აღთქმის ავტორებს გამოეგონებინათ ასეთი არასახარბიელო გარემოებები.

რომაულ ეპოქაში ჯვარცმით სიკვდილით დასჯა განკუთვნილი იყო მონებისა და ძალზე სახიფათო დამნაშავეებისათვის. საკმარისია წავიკითხოთ პავლე მოციქულის კორინთელთა ეპისტოლეს პირველი თავი, სადაც პავლე ჯვარცმულის თაყვანისცემას სიშლეგეს ადარებს, რომ მივხვდეთ, თუ რა სახის სკანდალთან გვქონდა საქმე.

იუდა ისკარიოტელი იყო იესოს ერთ-ერთი რჩეული. იუდას მიერ იესოს გაცემამ საგონებელში ჩააგდო ქრისტიანები და საუკუნეების განმავლობაში მისი მოტივაციის მრავალი ვერსია წარმოშვა.

იუდა - კაცი რომელმაც 30 ვერცხლის გამო გაყიდა იესო! რა დგას ამ მარადიული მითის უკან? ვინ იყო იუდა? რა ამოძრავებდა ისკარიოტელს?

მარკოზის, ყველაზე ადრინდელ, სახარებაში ავტორი არ ხსნის, თუ რა ამოძრავებდა იუდას - ის ისკარიოტელს უბრალოდ „იესოს გამცემს“ უწოდებს (მკ. III, 19; XIV, 10-11, 18, 21, 42). მათეს სახარების მიხედვით (რომელიც დაწერილია მარკოზის სახარების რედაქციიდან სულ ცოტა 20 წლის შემდეგ), იუდას ღალატის მიზეზი ანგარება იყო (მთ. XXVI, 14-16). იოანეს სახარებაში (რომელსაც დაახლოებით 20 წელი აშორებს მათეს სახარების რედაქციისგან), იუდა იყო არა მარტო ხარბი, არამედ ქურდიც (იოან. XII, 6).

ამასთან ერთად, ლუკა (XXII, 3) და იოანე (XIII, 27) აზუსტებენ, რომ „სატანა შევიდა იუდაში“ - ფაქტი, რომელიც ნაწილობრივ მაინც ათავისუფლებდა იუდას პასუხისმგებლობისგან, რადგან იგი ხდებოდა მხოლოდ მედიუმი, ვისი საშუალებითაც სატანა შეეცადა, ღმერთის გეგმას წინ აღსდგომოდა. სხვათა შორის, იუდაში სატანის შესვლის უკან „თეოლოგიური რაციონალიზმი“ იდგა - ამგვარად სახარების ავტორები ხაზს უსვამდნენ, რომ იუდას საქციელი იყო არა ისტორიული შემთხვევითობა, არამედ სიკეთესა და ბოროტებას შორის ბრძოლის შედეგი.

II-III საუკუნეების გნოსტიკურ ტექსტებში იუდა ხშირად წარმოჩენილია იესოს საყვარელ მოწაფედ: მაგალითად, „იუდას სახარების“ მიხედვით, იესოს გაცემით იუდა ცაში მის დაბრუნებას შეუწყობს ხელს.

III-V საუკუნეების ქრისტიანი ინტელექტუალებისათვის იმდენად ძნელი იყო აღიარება, რომ ღალატი იესოს ინტიმური წრიდან მოდიოდა, რომ ყველანაირად ცდილობდნენ, იუდა გაემართლებინათ. მესამე საუკუნის პირველ ნახევარში ეკლესიის მამა ორიგენე (185-254) ორ მოსაზრებას განავითარებს: პირველი ვერსიის მიხედვით იუდა მოქმედებდა იესოს განკარგულებით და მისი მისია იყო, იესოს სიკვდილით დასჯა გამოეწვია (ორიგენეს ეს ვარაუდი ერთგვარად იმეორებს „იუდას სახარების“ ვერსიას). მეორე ჰიპოთეზის მიხედვით (რომელიც ძალიან წააგავს ლუკას და იოანეს სახარებებს), დემონი შევიდა იუდაში იმ პურთან ერთად, რომელიც ისკარიოტელს იესომ აჭამა. ეს ვერსია ისკარიოტელს არა მარტო ათავისუფლებდა ანგარიშვალდებულებისაგან, არამედ იესოს პასუხისმგებლობაზე მიანიშნებდა.

ბიბლიის ლათინურ ენაზე მთარგმნელი წმინდა იერონიმე (347-420) თავის მეგობარ რუფინუსს, ასევე მთარგმნელსა და თეოლოგს, წერილებში მოფერებით „იუდას“ ეძახის, რაც მიგვანიშნებს, რომ ისკარიოტელის სახელი მთლად დასაძრახი ჯერ კიდევ არ იყო ეკლესიის მამებისათვის.

საინტერესოა იერონიმეს თანამედროვე ნეტარი ავგუსტინეს (354-430) დამოკიდებულება იუდას მიმართ: „ღვთის ქალაქის“ პირველ წიგნში ის მთელ თავს უთმობს იუდას და ისკარიოტელს გმობს არა იესოს გაცემისათვის, არამედ თვითმკვლელობის გამო. თვითმკვლელობა, ავგუსტინესთვის, ერთადერთი ცოდვა იყო, რომლის მიტევება არ შეიძლებოდა და რომელიც იუდას საბოლოოდ აქცევდა დამნაშავედ.

ავგუსტინესგან განსხვავებით, მისი თანამედროვე იოანე ოქროპირი (349-407) ყურადღებას მიაქცევს იუდას წარმომავლობას. კონსტანტინოპოლის პატრიარქის აზრით, იუდას სიხარბე მისი ებრაელობით იყო გამოწვეული (თითქოს ან იესო ნაზარეველი, ან სხვა მოწაფეები, ებრაელები არ იყვნენ). იოანე ოქროპირი ამგვარად საფუძველს ჩაუყრის ქრისტიანული ანტიიუდაიზმის ერთ-ერთ ნაირსახეობას, რომელიც ებრაელებს ფულის განსაკუთრებულ სიყვარულთან გააიგივებს.

მე-17 საუკუნეში ინგლისელი დიდი პოეტი და თეოლოგი ჯონ დონი დაუბრუნდება იუდას თვითმკვლელობის საკითხს, რათა დაასკვნას ავგუსტინეს წინააღმდეგ, რომ იუდას თვითმკვლელობა მისი მონანიების აქტი იყო. ჯონ დონის მიერ ახლებურად დანახული იუდა შექმნის ახალ თავს ხელოვნების ისტორიაში: ხდება რა მონანიების ჭეშმარიტი სიმბოლო, რემბრანდტის იუდა (იუდა აბრუნებს 30 ვერცხლს) სრულად უარყოფს ავგუსტინეს ინტერპრეტაციას: მუხლმოდრეკილი, თავდახრილი, ხელებშეკრული იუდა ბიბლიურ იობს გვაგონებს ჰოლანდიელი ფერმწერის ტილოზე. იმავე ცვლილებას ვხედავთ სასულიერო მუსიკაში: რემბრანდტის თანამედროვე გერმანელი კომპოზიტორი ჰაინრიხ შიუცი ციკლში იესოს ვნებების შესახებ, იუდას არიებს დაწერს ალტისთვის, ხმისთვის, რომლისთვისაც მხოლოდ იესოს არიები იწერებოდა.

მე-18 საუკუნიდან მოყოლებული იუდას მოტივაციის ინტერპრეტაცია ისტორიკოსების საყვარელი თემა გახდება. ერთი ვარაუდის მიხედვით, იუდას გაცემის მიზეზი იყო იესოს ძალადობრივი აქტი იერუსალიმის ტაძრის მიმართ (მკ. XI, 15-16): იუდამ ვერ აიტანა იესოს მიერ იმ ადგილის შებღალვა, რომელიც ებრაელებისათვის წარმოადგენდა არა მარტო რელიგიურ თუ ეროვნულ სიმბოლოს, არამედ ადგილს, სადაც ღმერთი მკვიდრობდა. სხვათა შორის, მათეს სახარება მოწმობს (მთ. XXIII, 21), რომ იესოც განიხილავდა იერუსალიმის ტაძარს ღმერთის სასუფევლად.

კიდევ ერთი ჰიპოთეზა საუბრობს იუდას იმედგაცრუებაზე. ამ ვერსიის თანახმად, გახდა რა ერთი თორმეტთაგანი, ხედავდა რა იესოში ღვთის ხელს, იუდა იმედოვნებდა, რომ ნაზარეველი იხსნიდა ისრაელს უღმერთოთაგან. და მიუხედავად იმისა, რომ იესო ბევრს საუბრობდა ღმერთის სასუფევლის მოსვლაზე და ისრაელის განთავისუფლებაზე, ის არაფერს აკეთებდა მის დასაჩქარებლად და მხოლოდ ხალხის განკურნებით და, შესაბამისად, პოპულარობის მოხვეჭით იყო დაკავებული. და ასე, იესოში განხიბლული იუდა გადაწყვეტს საკუთარი მასწავლებლის გაცემას.

კიდევ ერთი ჰიპოთეზის თანახმად, იუდა იმედოვნებდა, იესოს გაცემით და მისი სიკვდილით დასჯით გამოეწვია ღვთაებრივი ჯარების ჩარევა ისტორიაში, რათა ამგვარად დაეჩქარებინა ისრაელის განთავისუფლება რომაული ოკუპაციისგან.

მოკლედ, საუკუნეების მანძილზე იუდას პიროვნება არაერთი თეოლოგის, მწერლის, ფერმწერის თუ კომპოზიტორის შთაგონების წყარო გახდა. მათ შორის მოიძებნება ისეთი „ეგზოტიკური“ პერსონაჟებიც, როგორიც იყო ჰიტლერის მთავარი პროპაგანდისტი იოზეფ გებელსი, რომელიც ხუთაქტიან პიესას დაწერს იუდაზე.

ამგვარად ლიტერატურა თუ ფერწერა უზარმაზარ პროპორციებამდე გაბუქავს იუდას პიროვნებას და სულ დაგვავიწყებს, რომ მის შესახებ მხოლოდ სამი ფაქტი ვიცით: 1. იესომ აირჩია იგი თორმეტიდან ერთ-ერთად; 2. მან გასცა იესო და 3. სახარებების ავტორებმა არ დამალეს ეს ორი გარემოება.

მე ზუსტად ეს უკანასკნელი მხიბლავს ამ ისტორიაში: აღიარო, რომ ღალატი მოდიოდა ყველაზე ახლო წრიდან - უდიდესი ისტორიული სიმამაცის გარდა ამ მოვლენას სხვა სახელს ვერ დაარქმევ...

თბილისმა შარშან უკვე სცადა იდენტური კანონის მიღება. ერთადერთი განსხვავება ისაა, რომ ტერმინი „უცხოეთის აგენტი“ ჩანაცვლებულია „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებელი ორგანიზაციით“. შარშან პროექტის დამტკიცებას ხალხმრავალმა აქციებმა და დასავლეთის ზეწოლამ შეუშალა ხელი. შეძლებს თუ არა ვაშინგტონი და ბრიუსელი, რომ ახლაც მსგავსი პასუხი გასცეს?

როგორც ჩანს, „ქართული ოცნება“ ამ ნაბიჯს დგამს ამომრჩევლის კონსოლიდაციისა და გააქტიურებისათვის ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების წინ, სადაც ის უპრეცედენტო მეოთხე გამარჯვების მოპოვებას ცდილობს. ახლა საკითხავია, შეძლო თუ არა მან ცინიკურად დაესწავლა ევროკავშირთან ურთიერთობის მენეჯმენტი.

„ქართული ოცნების“ სასარგებლოდ მუშაობს დრო, უკვე არსებული შაბლონი და მას მეგობარიც ეხმარება.

პირდაპირ რომ ვთქვათ, სწორედ ახლაა საუკეთესო დრო უცხოეთის აგენტების შესახებ კანონპროექტის გასატანად. მსგავსი კანონები რუსეთმა და სხვა ავტორიტარულმა სახელმწიფოებმაც მიიღეს და, შედეგად, არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და მედიას, რომლებიც უცხოურ დაფინანსებას იღებენ, უწევთ, არა მხოლოდ ანგარიში ჩააბარონ ადგილობრივ ხელისუფლებას, არამედ ამ ხელისუფლებას ზედამხედველობის უფლებამოსილება ენიჭება, რომელიც შეიძლება მოიცავდეს სანქციებს ჯერ კიდევ განუსაზღვრელი სისხლის სამართლის დანაშაულებისთვის.

ჯერ ერთი, აშშ-იც და ევროკავშირიც ახლა არჩევნებით არიან მოცულნი. ევროპარლამენტის არჩევნებს, რომელიც 6-9 ივნისს ჩატარდება, მოჰყვება ბრძოლა ბრიუსელის მთავარი თანამდებობებისათვის, რომელმაც შეიძლება თვეები გასტანოს და ევროკავშირის დედაქალაქის მთავარი დიპლომატების მთელი დრო დაიკავოს. ბრიუსელის და ვაშინგტონის თითქმის მთელი დარჩენილი ყურადღება კი მიმართული იქნება უკრაინის დასახმარებლად რუსეთთან ომში და შუა აღმოსავლეთში ომის გამწვავების აღსაკვეთად.

კი, ბრიუსელმა საკმაოდ ძლიერი განცხადებები გააკეთა, როდესაც საქართველოს ამ ნაბიჯის შესახებ შეიტყო. ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკის მესვეურმა ჟოზეპ ბორელმა მოუწოდა საქართველოს, „თავი შეიკავოს ისეთი კანონმდებლობის მიღებისგან, რომელმაც შესაძლოა საქართველოს ევროკავშირისკენ მიმავალი გზა დაათმობინოს - ის გზა, რომელსაც საქართველოს მოქალაქეების აბსოლუტური უმრავლესობა უჭერს მხარს“. ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი შარლ მიშელი კიდევ უფრო პირდაპირი იყო. მან X-ზე დაწერა: „ნება მიბოძეთ, ცხადად განვაცხადო: უცხოეთის გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ კანონპროექტი არ შეესაბამება საქართველოს მისწრაფებებს ევროკავშირისადმი, მისი გაწევრების ტრაექტორიას და საქართველოს არათუ დაუახლოვებს, არამედ დააშორებს ევროკავშირს“. 25 აპრილს ევროპარლამენტი დიდი უმრავლესობით დაამტკიცებს რეზოლუციას, რომელიც თბილისის მიმართ მკაცრი იქნება.

თუმცა, თუ ვითარებას უკეთ დავაკვირდებით, დავინახავთ, რომ ბრიუსელს ამ საკითხთან გამკლავების რესურსი არ გააჩნია. გასულ კვირას ბრიუსელში ჩატარებულ ევროკავშირის სამიტზე 27 წევრი სახელმწიფოს ლიდერებმა უკრაინასა და თურქეთთან დაკავშირებით მოილაპარაკეს და ბევრი ივაჭრეს ბლოკის კონკურენტუნარიანობის გაზრდის შესახებ. საქართველოზე სიტყვაც არ დაუძრავთ. კვირის დასაწყისში ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრები შეიკრიბნენ ლუქსემბურგში და საქართველო არც ამ შეხვედრის დღის წესრიგში ყოფილა. ლიეტუვამ და ხორვატიამ თბილისი შეხვედრის ბოლოს კი ახსენეს, მაგრამ გადაწყვეტილება არ მიუღიათ. შესაძლოა, უახლოეს მომავალში ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრების ჯგუფი გაემგზავროს თბილისში ან საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი ილია დარჩიაშვილი მივიდეს ევროკავშირის მომავალ საგარეო საქმეთა საბჭოში. ევროპარლამენტის რეზოლუციას კი, სიმკაცრის მიუხედავად, სავალდებულო ძალა არ გააჩნია.

ბრიუსელში ამბობენ, რომ არ იგეგმება სანქციების დაწესება ქვეყნის წამყვანი პოლიტიკური ფიგურების წინააღმდეგ. არც ერთგვარ „შუალედურ შეფასებას“ უნდა ველოდეთ, თუ როგორ მიმდინარეობს საქართველოში კანდიდატის სტატუსიდან გაწევრიანების მოლაპარაკების დაწყებამდე საჭირო რეფორმების პროცესი. გაფართოების შესახებ რეალურ ანგარიშს ევროკომისია ოქტომბრის ბოლოსკენ წარადგენს. თბილისისათვის საკმაო დროა გადაწყვეტილებების შესაცვლელად. რამდენიმე ჩემი წყარო ბრიუსელში ელის, რომ ვინმე, შესაძლოა თავად ყოფილი პრემიერი და „ქართული ოცნების“ ამჟამინდელი თავმჯდომარე ბიძინა ივანიშვილი, გამოჩნდება და კანონპროექტს შეამსუბუქებს ან სულაც გააუქმებს.

ოპოზიცია ქვეყანაში სუსტი და დაქსაქსულია. მმართველი პარტია იკვეხნის, რომ მან მოიპოვა ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსი დეკემბერში. როგორც ჩანს, საქართველოში ძალაუფლების მქონეთ მანევრებისათვის საკმარისი სივრცე აქვთ.

ამ მანევრების ნაწილია „კვერცხების სხვადასხვა კალათებში გადანაწილებაც“. ეს კალათები ყოველთვის დასავლური არ გახლავთ. სამხრეთ კავკასიის ქვეყნის ლიდერებისათვის შეუმჩნეველი არ დარჩებოდა, რომ რუსეთი უკრაინაში დამარცხებისაგან შორსაა და ამას ბრიუსელიც ხედავს.

სხვაგვარად როგორ განვმარტოთ საფრანგეთის გადაწყვეტილება მეორე მსოფლიო ომის დროინდელი ნორმანდიის სადესანტო ოპერაციის 80 წლის აღსანიშნავ ღონისძიებაზე რუსეთის წარმომადგენლის მოწვევასთან დაკავშირებით? ისიც კი არაა გამორიცხული, რომ ამ ღონისძიებაზე რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი, ევროკავშირის მიერ სანქცირებული სერგეი ლავროვი გამოჩნდეს. ან, ავიღოთ „მშვიდობის სამიტი“, რომელიც უკრაინის ხელმძღვანელობით შვეიცარიაში ჩატარდება ივნისის შუა რიცხვებში. კიევი იმედოვნებს, რომ ასზე მეტი ქვეყანა მიიღებს მონაწილეობას, მათ შორის ჩინეთიც. თუმცა, ბრიუსელში ამბობენ, რომ პეკინი მოითხოვს შეხვედრაზე სხვა „სამშვიდობო გეგმებიც“ განიხილონ, არა მხოლოდ უკრაინის პრეზიდენტის, ვოლოდიმირ ზელენსკის შეთავაზებული გეგმა. ეს კი პოტენციურად შეიძლება რუსეთის სასარგებლოდ გადადგმული ნაბიჯი აღმოჩნდეს.

შაბლონის საკითხიც მნიშვნელოვანია. ბრიუსელში ამბობენ, რომ საქართველოს ნაბიჯები სულ უფრო ემსგავსება ევროკავშირის სხვა კანდიდატი ქვეყნის - სერბეთისას. სერბეთი კი, მიუხედავად მოსკოვის ღია ქებისა და კრემლის წინააღმდეგ სანქციების მიღებაზე უარის თქმისა, ნომინალურად მაინც ლიდერია კლუბში გაწევრიანების მსურველთა შორის. მართალია. მას უკვე სამი წელია არც გაუხსნია და არც დაუხურავს ევროკავშირში გაწევრიანების რომელიმე თავი, თუმცა ეს ვითარება შეიძლება ივნისში შეიცვალოს, რადგან ევროკავშირის ზოგიერთმა წევრმა ქვეყანამ შეიძლება მოითხოვოს ბელგრადისთვის ცოტა წინსვლა მაინც, თუკი უკრაინასა და მოლდოვასთან გაფართოების მოლაპარაკებები დე ფაქტო დაიწყება.

სერბეთი ზოგადად პრობლემებს უქმნის ხოლმე ბრიუსელს, თუმცა ამისათვის თითქმის არასოდეს ისჯება. მას სანქციები არ დაუწესეს შარშან ჩრდილოეთ კოსოვოში მომხდარი ინციდენტის გამო, როდესაც სერბთა შეიარაღებული ჯგუფი კოსოვოელ პოლიციელებს დაესხა თავს. ევროკავშირმა ცოტა ხნის წინათ დაამტკიცა დასავლეთ ბალკანეთის „ზრდის გეგმა“ და რეგიონს მომდევნო სამი წლის განმავლობაში 6 მილიარდ ევროს გამოუყოფს. ამ თანხის ყველაზე დიდი წილი ბელგრადს შეხვდება.

ისე ჩანს, რომ საქართველო ამ ხრიკის გამეორებას მოახერხებს. ევროკავშირის დიპლომატებმა ცოტა ხნის წინ დაამტკიცეს ქვეყნისათვის არალეტალური სამხედრო დახმარებისათვის 30 მილიარდი ევროს გამოყოფა ევროპის მშვიდობის ხელშეწყობის მექანიზმის (EPF) მეშვეობით - ეს ევროკავშირის არასაბიუჯეტო ინსტრუმენტია, რომელიც ძირითადად უკრაინისათვის იარაღის მიწოდების დასაფინანსებლად გამოიყენება.

სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ფული კვლავ მოედინება და ევროკავშირის გზაც არსად გამქრალა. ახლა შეიძლება პეკინთან და მოსკოვთან გათამაშებაც.

სერბეთის მსგავსად, საქართველოსაც განსაკუთრებული მეგობრის - უნგრეთის დახმარების იმედი აქვს. უნგრეთმა უკრაინისთვის დახმარების დამტკიცების სანაცვლოდ ევროკავშირს ბოსნია-ჰერცეგოვინისა და საქართველოს წინსვლაც მოსთხოვა. ივლისში უნგრეთი დაიწყებს ევროკავშირის ექვსთვიან პრეზიდენტობას. ბუდაპეშტი მკაფიოდ აჩვენებს, თუ არა პრიორიტეტები აქვს ევროკავშირის გაფართოებასთან დაკავშირებით და მასში გათვალისწინებულია პოზიტიურ ნაბიჯებიც თბილისისთვის.